In het midden van de negentiende eeuw wordt Renkum in een wandelgids [i]) omschreven als “voorheen nog een armoedig boerengehucht, maar nu een welvarend, met goede huizen prijkend dorp.” Er zijn volgens deze schrijver “in de omtrek verscheidene papier- en waterkorenmolens, enige andere fabrieken, alsmede een zeer oude hervormde kerk met lage vierkante toren, doch zonder orgel. Je kunt er hoogst aangename wandelingen maken langs fraaie landgoederen en buitenverblijven. Dit alles maakt “Rencum een zeer bevallig dorp.”
Het dorp bestaat aanvankelijk uit drie buurten: de oude kom die nu westelijk van de Dorpsstraat ligt bij de kruising met de huidige N225, de toenmalige Bokkedijk en het begin van Onder de Bomen, waar tot 1944 de Oude Kosterie stond, meer oostelijk verspreide woningen aan de Utrechtsestraat met een lintbebouwing en tenslotte het droogdal vanaf de boerderij de Maat omhoog (de Fluitersmaat).
De eerste uitbreidingen vinden plaats langs de Nieuweweg. Er komen meer woningen langs de Dorpsstraat. Daar wordt vooral gebouwd voor steen- en papierfabrikanten en notabelen. Ook aan de Groeneweg vindt verdichting van de bebouwing plaats. In 1858 wordt op een hoog punt in Renkum een windmolen gebouwd om graan te malen. Na 1880 komen langs de Hogenkampseweg en Doornenkampseweg woningen. Rond 1920 wordt de Reijmerweg aangelegd en bebouwd.
Renkum, dat al lang goede (en ook mindere) tijden beleeft met de papierindustrie, krijgt in 1912 een extra impuls door de bouw van de papierfabriek van N.V. Van Gelder & Zonen aan de Nederrijn. In de VVV-gids uit de jaren vlak voor de samenvoeging van de gemeentes wordt Renkum omschreven als schilderachtig gelegen aan de Veluwezoom met een aanlegplaats aan de Rijn. Het natuurschoon is hier van “zeer bizonderen aard” ten gevolge waarvan deze plaatsen “veelvuldig tot woonplaats van schilders dienen. De papierindustrie is hier hoofdzaak, verder een gasfabriek en goede lagere scholen. De plaats is een geliefkoosd zomerverblijf voor talrijke vreemdelingen.”
[i] Wandelingen in een gedeelte van Gelderland, Geschiedkundige en plaatsbeschrijvende beschouwing van de Omstreken der stad Arnhem. Vijfde verbeterde druk, uitgave te Arnhem 1836, bij I.S.A.N.Nijhoff.
Geef een reactie