Het dal van de Seelbeek bij Doorwerth is al bewoond sinds de prehistorie. De Hof te Seelbeek (Selebach) wordt in 839 voor het eerst genoemd. In de vroege middeleeuwen ontstaat de Hunnenschans, een middeleeuwse rondburcht. Ook Kasteel Doorwerth wordt in die tijd gebouwd.
In het artikel ‘Te lang gescheiden’, in de Arnhemsche Courant van 27 oktober 1920, staat een kort overzicht van de historische ontwikkeling van het Schoutambt Renkum en het wapenschild van Renkum: “Er moge hier een historische mededeeling worden ingelascht: Renkum en Oosterbeek werden in 1573 tot een gerechtsbank of schoutambt vereenigd. Voordien waren het twee afzonderlijke deelen, waarvan wat Renkum betreft, de geschiedenis opklimt tot de tweede helft van de 10e eeuw, toen Imed, die het graafschap Renkum van zijn ouders had geërfd, huwde met Athela, een dochter van Wigman, den laatsten graaf van Hameland. (973)) Imed en Athela stamden uit vorstelijke Saksische huizen. Later werd Renkum (oudtijds Redinghem, Ratinchem, Redichen) domein van de Geldersche graven en hertogen.
Oosterbeek – het oude Ostrabeke – wordt in 831 in een oorkonde genoemd waarbij Witekind’s zoon Wibrad en diens zoon Walther een schenking doen aan de St. Martenskerk te Utrecht; in de volgende eeuwen is Oosterbeek leenroerig aan Utrecht en blijkens een oorkonde van 1343 verkocht Frederik, de heer van Baer, de heerlijkheid aan Hertog Reinoud II (‘gelijk zijn voorvaderen die reeds hadden gehad’), Oosterbeek is dan met het hertogelijk domein vereenigd.” Reinoud II (ca. 1295-1343), bijgenaamd de Rode of de Zwarte, was graaf van Gelre van 1326 tot 1339 en hertog van Gelre van 1339 tot 1343.
De heren Van Baer, afkomstig uit Rheden [i]), hadden rond 1200 de helft van Oosterbeek in hun bezit, als leen van de bisschop van Utrecht. Daarnaast een gebied tussen Rheden – Westervoort – Dieren, aan weerszijden van de IJssel. Frederic II heeft wel lef, in 1280 verdrijft hij Hendric van Doorenwerd uit het net in steen nieuw opgetrokken kasteel (Doorwerth):”…gelijk dan de oude handvesten omtrent het jaer 1280 gedenken van eenen Heer van Baer, die Hendrick van de Doorenweerd syn Slot af gewonnen ende met bernen en toetasten quadt huys gehouden…” Het kasteel Baer werd verwoest in 1495.
Het hertogdom Gelre bezat vanaf de 14e eeuw de Grunsfoort, een belangrijk kasteel. Het lag strategisch in een moerassig beekdal. Het is al voor 1372 aangelegd ten behoeve van de verdediging van het hertogdom Gelre tegen het Sticht Utrecht. Grunsfoort werd in 1372 ingenomen door de troepen van Jan van Chatillon, de graaf van Blois, die gehuwd was met Mechteld van Gelre, de dochter van hertog Reinoud II. De strijd werd beëindigd in 1379. In 1555, met de dood van Catharina van Gelre, kwam de Grunsfoort in handen van haar zoon Reinier van Stepraed. In 1580 nam een broer van Catharina van Gelre, Reinier, de Grunsfoort eigenmachtig in bezit, maar hij werd enkele jaren later gevangengenomen en weer uit het kasteel gezet. De laatste bewoner was de burgemeester van Wageningen, een lid uit de familie Van Goltstein. In 1780 werd het kasteel afgebroken.
Ten aanzien van de grensregeling ligt het vermoeden voor de hand, dat de Doorwerthsche grens is getrokken langs de bezittingen van de Ambachtsheer. Deze grens is steeds bestendigd en bij reglement van 1825 nog eens bevestigd. Hoe deze grenskwestie zich na de Franse bezettingstijd ontwikkelde, wordt nader besproken in het hoofdstuk over de redenen tot fusie van de gemeenten Renkum en Doorwerth in 1923. Zie de kaarten op de pagina’s 9, 10 en 33.
In de Arnhemsche Courant van 12 februari 1923 lezen we dathet bestuur der Oranjevereniging afgevaardigden uitnodigde van de “verschillende vereenigingen tot een bijeenkomst in hotel Concordia, teneinde op die bijeenkomst uit te maken of men al dan niet het 350-jarig bestaan der gemeente Renkum, hetgeen dit jaar plaats heeft, zal vieren en zoo ja, op welke wijze dit zal geschieden. Ook het dagelijksch bestuur der gemeente was door Burgemeester en secretaris vertegenwoordigd. Door den heer Oltmans, archivaris, werd op verzoek van den voorzitter een historische uiteenzetting van de feiten gegeven, waarbij duidelijk uitkwam, dat de tegenwoordige administratieve gemeente Renkum ontstaan is uit de samenvoeging van het rechtsambt Renkum en het rechtsambt Oosterbeek, en dat deze samenvoeging heeft plaats gehad in 1573. Toen werd van de twee genoemde ambten één gevormd met den naam Renkum. Omdat Doorwerth toen een heerlijkheid was, bleef dit op zich zelf staan. Op voorstel van den burgemeester wordt besloten, dezen zomer een historische tentoonstelling te houden van alle voorwerpen, schilderijen, geschriften enz., die een duidelijk overzicht zullen kunnen geven van toestanden en gebruiken in deze streek gedurende die 350 jaar.”
[i] Bron: http://johnooms.nl/heren-en-vrouwen-van-adel/baer/.
Geef een reactie