door Henk Jansen
Inleiding
In het gebied van “Natuurmonument Wolfheze” aan de westzijde van de Wolfhezerweg en ten zuiden van de A50 lag eens het middeleeuwse dorpje Wolfhees. In deze bijdrage wordt het aangeduid met de huidige naam.
Dit dorpje – door enkele Wolfheze-historiografen ook wel Hof Wolfheze genoemd − werd ongeveer begrensd door de gronden van het wildforstergoed (nu Hotel Wolfheze) in het oosten, de landweren en het Stratius Rondeel in het westen, de heerwech (de Oude Kloosterweg en het aansluitende pad over de heide naar de landweren) in het noorden. De zuidgrens van Hof Wolfheze is onbekend. De Zwarte Kolkbeek (nu Papiermolenbeek) loopt door het gebied van de Hof, de kerk stond ten noorden van deze beek, het stukje grond tegenover hotel Wolfheze aan de westzijde van de Wolfhezerweg en ten zuiden van de parkeerplaats aan die weg, lag ten zuiden van de beek. Op dit stukje grond stonden enkele opstallen, waaronder het huis van Stratius, zie de kaart van Wolfheze anno 1553, op pagina 12. De Hof had hoogstwaarschijnlijk nimmer meer dan ± 25 inwoners.
Op een thans niet meer gemakkelijk te herkennen terpje, op tien loopminuten afstand van de parkeerplaats in de zuidwestelijke hoek van de kruising van de snelweg (A50) met de Wolfhezerweg (N783), liggen – op enige diepte – funderingsresten van een middeleeuwse, romaanse kerk. Een kunstwerk met een voorstelling van de kerk aan de rand van de Oude Kloosterweg – even fraai qua materiaal en vormgeving als onjuist qua historiciteit – markeert de plek, ongeveer.
De terp en de kerkresten zijn ettelijke malen doorgraven en blootgelegd, uit historische belangstelling, zoals in 1846 door baron van Brakell, maar ook uit dubieuze motieven door onbekenden. Tweemaal is er serieus onderzoek gedaan aan de fundamenten en de “site” van het kerkje, éénmaal in 1893 door de heer Groneman, inwoner van Oosterbeek, en andermaal in een gefaseerd onderzoek in de periode 2001/2002 tot 2006/2007 door het Amsterdams Archeologisch Centrum (AAC) van de Universiteit van Amsterdam.
Groneman heeft een studieverslag gepubliceerd, het AAC niet.
Literatuur- en archiefonderzoek is door mij gedaan in de periode 2001 tot 2007/2008 en de resultaten daarvan zijn neergelegd in het boekje Oud-Wolfheze, kerspel en dorp.
Groneman, niet historisch-archeologisch geschoold, had wel enige praktische archeologische ervaring opgedaan in Zutphen. Bouwkundig bezien was hij mogelijk wel gekwalificeerd om een dergelijke studie te doen. Mogelijk, want hij was opgeleid tot ingenieur in de civiele techniek, een breed vakgebied, maar of dat in 1893 ook zo was is mij onbekend.
Hij heeft geput uit de kennis en ervaring van in elk geval een zestal met name genoemde experts uit Leiden en Amsterdam en uit de regio en heeft niet getracht vast te stellen wie de kerk heeft gebouwd. Trouwens, dit punt is, vóór hem en tot dusver, ook steeds onbehandeld gebleven.
Wilt U meer informatie over het middeleeuwse Wolfheze dan kunt U een digitale versie lezen en/of downloaden van deze website, gratis, van ‘Oud-Wolfheze, kerspel en dorp’.
Ik moet er wel op wijzen, dat de inhoud thans ietwat gedateerd is: in de voorbije 6 jaar is veel nieuw materiaal gevonden en zijn nieuwe inzichten ontstaan.
Geef een reactie